Blogs – archief

9 tips : de hoogbegaafde leerling in de klas

Het is de WEEK VAN DE HOOGBEGAAFDHEID dus speciaal voor leerkrachten 9 tips om hun onderwijs passend te maken voor deze groep:

TIP 1: WEET OM WIE HET GAAT

Sam, die altijd zijn werk op orde heeft en behoefte heeft aan meer meer meer, ja, die herkennen we wel. Maar Lynn, die onderduikt en liever niks moeilijks doet, als de dood om fouten te maken? Of Lars, die voortdurend door de klas roept en steeds vragen blijft stellen en die je af en toe wel achter het behang kan plakken?

Gebruik bij het signaleren een goed instrument (bijvoorbeeld SiDi PO) of schakel je IB’er of een HB-specialist in. Verdiep je in de verschillende profielen (Betts en Neihart).

TIP 2: SCHAF GESCHIKTE MATERIALEN AAN

Het leuke is, daar maak je véél kinderen in je klas blij mee. Materialen die kinderen stimuleren om uitdagingen aan te gaan en ‘out of the box’ te denken leveren sowieso veel op. Kijk hier voor inspiratie: https://vcpotorenklassen.yurls.net/nl/page/1148809…

TIP 3: ZET DE MATERIALEN GOED IN

Een kast met mooie materialen heeft NUL waarde als er niks mee gebeurt. Ga er nooit van uit dat hoogbegaafde kinderen vanzelf hiermee bezig gaan en zichzelf gaan uitdagen. Sam misschien, maar Lynn blijft er angstvallig ver vandaan en Lars zal echt begeleiding nodig hebben. Geef deze kinderen een half uurtje van je tijd per week (of regel dit met elkaar onder bijvoorbeeld de gymtijden) voor begeleiding.

TIP 4: SCHRAP ONGEVEER DE HELFT VAN HET REGULIERE WERK

Tja, voor wat hoort wat. Het is toch echt niet eerlijk als Sam dit extra werk er ‘gewoon’ bij moet doen, naast alles wat de rest van de klas ook doet. De doodsteek voor zijn motivatie en ook echt niet nodig. Compacten en verrijken, we kennen allemaal de term, maar doe het maar eens goed. Kijk hier voor een stappenplan: https://vcpotorenklassen.yurls.net/nl/page/1130509…

TIP 5: BLIJF IN GESPREK MET DE LEERLING

Er is maar één iemand die de sleutel heeft tot het eigen leerproces en dat is de leerling zelf. En nee, het kind mag niet zijn eigen lesprogramma bepalen. Of alleen maar leuke dingen doen. Maar hij kan wel leren om zelf aan te geven wat er gecompact kan worden, of dat zij juist wat meer uitleg over iets wil, of waar hij echte uitdaging uithaalt. Een stukje ‘gezien worden’ en leren om je eigen leerproces te sturen. Besteed een deel van dat half uurtje per week ook af en toe aan een goed gesprek.

TIP 6: BLIJF IN GESPREK MET DE PLUSKLASLEERKRACHT

Misschien zit de leerling in een plusklas. Die ochtend in de week is waardevol, maar zal pas echt van flinke waarde zijn als plusklasleerkracht en groepsleerkracht als een echt team samenwerken. Houd elkaar goed op de hoogte en laat het kind ook weten dat je samenwerkt.

TIP 7: ZORG DAT JE BASISKENNIS HEBT OVER HOOGBEGAAFDHEID

Nee, niet iedereen hoeft alle ins en outs te weten. En ja, Rekentijger is soms heel moeilijk en daarom is het antwoordenboekje ernaast een must. Je hoeft geen HB-deskundige te zijn, maar elke leerkracht zou wel de basis moeten weten. Dat vraagt een investering, maar als het onderwijs voor deze kinderen niet op orde is, ontstaan er vaak gedragsproblemen, die of naar binnen slaan (perfectionisme, faalangst) of naar buiten (storend gedrag). Dus zoek naar scholing op jouw niveau.

TIP 8: INVESTEER IN EXECUTIEVE FUNCTIES EN MINDSET

Omdat (hoog)begaafde leerlingen weinig tegen echte uitdagingen aanlopen, hebben zij vaak de meeste moeite met hun executieve functies en mindset. Maar het lesgeven hierover heeft nut voor alle leerlingen, dus een gezamenlijke aanpak loont enorm. Dit kan met De Groeitorens of met andere materialen die op de markt zijn. Er zijn ook regelmatig scholingen over deze onderwerpen. Meer weten over De Groeitorens? Kijk hier: https://groeitorens.yurls.net/nl/page/1139565

TIP 9: DENK OOK OM JEZELF!

Natuurlijk investeer je in je leerlingen, maar voorkom dat je elke week na schooltijd een half uur extra werk hebt aan Sam, Lynn of Lars. Maak een goed plan waar je jaren mee vooruit kunt, voor deze ene leerling, maar ook voor alle andere leerlingen die zullen volgen en liever nog voor de gehele school.

Als leerkracht de leerkuil in!

Als torenklasleerkracht begeleid ik wekelijks de kinderen bij hun executieve vaardigheden en hun eigenaarschap. “Hoe kun je dit het beste plannen?” “Wat heb jij nodig om je taken goed te organiseren?” en “Wat kun je doen als je voor de ‘muur’ in de leerkuil staat?”

En zelf? Af en toe betrap je jezelf op het lesgeven op routine. Best wel lekker om gewoon volgens hetzelfde stramien je lessen op te bouwen. En niet elke keer het wiel te hoeven uitvinden. Het is tenslotte al druk genoeg. Ik kan blindelings bepaalde mappen en hulpmiddelen uit de kast pakken en weet bij veel problemen wat zo ongeveer mijn aanpak gaat zijn.

Maar dan die kink in de kabel, tja, nog steeds dat vervelende virus. Want hoewel kinderen weer naar hun eigen klassen gaan en alles weer bijna normaal is op school, geldt dat niet voor plusklassen. Immers, hierin zitten verschillende leeftijden door elkaar en komen er kinderen van verschillende scholen samen. En dat mag dus nog steeds niet. Wat nu? Maar even niet?

En dan wordt mijn creativiteit gelukkig weer wakker. Want ik roep zelf toch altijd hoe belangrijk het is dat deze kinderen begeleiding krijgen in de torenklas? Met man en macht worden in de reguliere klassen achterstanden weggewerkt en gaan onderwijsassistenten aan de slag met de kinderen die het thuis zwaar hadden of achterlopen, in elk geval volgens bepaalde normen (andere discussie). Maar je kunt ook achter gaan lopen op een andere manier. Dus helemaal niet is geen optie.

Dus daar gaan we dan, zelf de leerkuil in, waar toch best een heftige muur op me afkomt. Want hoe ga ik dit praktisch doen? Alles is gebaseerd op groepswerk en individuele opdrachten die eigenlijk alleen op locatie kunnen. En ik kan de kinderen veel minder goed begeleiden op afstand. En zitten de leerkrachten hier wel op te wachten? En wat heb ik eigenlijk weinig tijd om alles om te gooien, omdat de startdatum met rasse schreden nadert. En… en…

En wat vind ik het zelf eigenlijk frappant, als ik me realiseer dat ik zelf ook even mijn gereedschapskist erbij moet pakken, midden in de bekende leerkuil. Na de aanvankelijke weerstand borrelen ideeën op en is er praktisch ook best een mouw aan te passen. Met veel plezier en hernieuwde energie ga ik de muur te lijf en dan blijkt er opeens veel mogelijk.

Een rooster, waarbij ik de kinderen in groepjes ontvang. Sommigen fysiek bij me op school, sommigen via Teams. Een weekje later starten, om de puntjes op de i te zetten. Ik ontwerp een vet detectivespel, waarbij de collega’s verdachten zijn en de kinderen ingeschakeld worden om de politie te helpen bij het oplossen van een diefstal. De kinderen krijgen breinbrekers mee naar de klas om aanwijzingen te verdienen en gaan fanatiek aan de slag. En de collega’s in de klas? Die zijn erg behulpzaam en sommige collega’s zijn met plezier zelfs even postbode voor kinderen op andere scholen.

En ja, het is wel even druk en anders dan anders. Op de gekste momenten krijg ik berichtjes van leerlingen op Teams met vragen of foto’s van gemaakt werk en ook zelf rijd ik nog wel eens naar een school om persoonlijk een envelop te overhandigen. Maar dat weegt niet op tegen mijn eigen werkplezier en het enthousiasme van de leerlingen.

Hoe zeg ik dat zelf ook altijd weer tegen de leerlingen? Hoe cool is het om iets te doen wat je goed kunt en waardoor je in een ‘flow’ raakt? Hoe fijn is het om even moeite te moeten doen en weer uit die leerkuil boven te komen? Ik heb het zelf ook weer ervaren. Een nieuw project waarbij de leerlingen een schatkaart bij elkaar moeten puzzelen en waarvoor ik in 5 verschillende dorpen een schat ga verstoppen ligt alweer klaar. En ik heb er zin in!

Net gewone kinderen

“Goh, ik had allemaal van die kleine professortjes verwacht.”

Ik krijg regelmatig nieuwsgierige collega’s op bezoek in mijn Torenklas. Ontzettend leuk om met elkaar kennis te delen over meer- en hoogbegaafdheid en te laten zien hoe ik werk. Gasten zijn vaak aangenaam verrast en de feedback is meer dan welkom. Bovenstaande opmerking is een paar jaar geleden geuit door iemand die op bezoek was, en zal ik niet snel vergeten. Mensen hebben vaak een bepaald beeld bij een kind in de torenklas. Dat zal wel een soort professor zijn, neus in de boeken, altijd nieuwsgierig en bezig met kennis vergaren.

Tja…

Die kom je inderdaad ook wel eens tegen bij mij. Maar ook het verlegen meisje, dat nauwelijks een opmerking durft te maken en als de dood is om op te vallen. En de spring-in-‘t-veld met veel te veel energie en met een soort spoor van rommel achter zich aan. En de dwarse puber, die vooral vindt dat er naar hem geluisterd moet worden en dat alles in school in principe STOM is, tot het tegendeel bewezen is.

Samen vormen ze een bonte groep. In de loop der jaren heb ik ze voorbij zien komen, in alle soorten en maten, en met allemaal hun eigen verhaal. Dat maakt mijn vak zo mooi, want ze vragen ook allemaal een eigen aanpak. Dat dwingt je als torenklasleerkracht ook om altijd opnieuw vragen te stellen, nieuwsgierig te zijn naar elk kind en samen met dat kind te zoeken naar zijn eigen pad. En dan naast dat kind te lopen en hem na een aantal jaren uitzwaaien, waarbij je hoopt dat je een kleine bijdrage hebt geleverd aan een mooie toekomst.

Eigenlijk zijn het net gewone kinderen.

---

Groeien in coronatijd

april 2020

Leerkrachten, onderwijsraden, deskundigen en ‘deskundigen’ buitelen over elkaar heen als het gaat om de al dan niet aanwezige onderwijsachterstanden na 6 weken thuisonderwijs. Straks komen de kinderen weer terug op school en zullen we met ons gezonde leerkrachtenverstand natuurlijk de leerlijnen in de gaten houden en proberen de eventueel aanwezige schade zoveel mogelijk te herstellen.

Helaas gaat het (te) vaak over cognitieve achterstanden. Ja, de kinderen hebben een les gemist over het werkwoordelijk gezegde en ja, de breuken zitten er nu niet bij elk kind even geramd in. Maar ik wil het hier over iets heel anders hebben, namelijk over de executieve vaardigheden die ook hebben gezorgd voor grote onderlinge verschillen tijdens het thuisonderwijs.

Zo zat Erik elke ochtend keurig om 5 voor 9 klaar voor de webcam in Teams, schrift en schrijfgerei bij de hand, benieuwd wat meester deze keer ging uitleggen en lag Tessa ondertussen nog lekker te ronken in haar iets minder geordende slaapkamertje (lees: zwijnenstal). En zo hield Fatima keurig bij of ze de doelen van de week behaald had en welke ze nog extra moest oefenen de komende dagen en wist Dirk echt niet welke taken hij de komende minuten misschien zou gaan uitvoeren.*

Natuurlijk speelden de ouders in veel huishoudens hierbij ook een grote rol. Van complete curling-ouders die hier en daar misschien af en toe een goed antwoord influisterden tot de -soms met zeer legitieme redenen- compleet afwezige ouder, fysiek of mentaal, waardoor een kind helemaal op zichzelf aangewezen was.

Executieve vaardigheden zijn de vaardigheden die je nodig hebt bij het goed aan het werk gaan in taaksituaties. Zelf behandel ik altijd in de klas de zogenaamd ‘koude’ executieve functies: snel starten, goed doorwerken, goed plannen, goed doorzetten als het moeilijk is, onthouden en toepassen, doelen bereiken (de ‘groeitorens’). En dat heeft zich duidelijk uitbetaald, als ik zie hoe goed de meeste kinderen zich konden redden thuis, met of zonder ouderhulp.

Wat een mooie kans om deze vaardigheden verder te stimuleren in de komende periode, waarin fysiek en afstandsonderwijs elkaar afwisselen!

Stappenplan:

1. Leg de kinderen uit wat executieve vaardigheden zijn en waarom ze belangrijk zijn.

2. Laat elk kind met hulp van jou bepalen wat zijn/haar sterk en minder sterk ontwikkelde vaardigheden zijn.

3. Maak met elk kind een plan van aanpak. Kies één vaardigheid uit en bedenk concrete hulpmiddelen. Laat de kinderen tips uitwisselen.

4. Bepaal het doel samen met het kind. Bijvoorbeeld: ‘Ik kan 30 minuten achter elkaar doorwerken aan mijn taak’.

5. Betrek de ouders door dit plan van aanpak met hen te delen.

6. Evalueer met de kinderen tijdens fysiek onderwijs hoe het thuis is gegaan en beloon het behalen van doelen.

Ik ben ervan overtuigd dat het versterken van deze vaardigheden meer resultaat zal hebben dan het geforceerd stampen van alle gemiste lesstof. Geef de kinderen hier zelf een sturende rol in en ze zullen je verrassen!

(*Overigens vel ik geen enkel oordeel over Erik, Tessa, Fatima en/of Dirk. Elk kind is uniek en mag zich ontwikkelen op zijn/haar eigen manier. Maar soms kan een kind zichzelf in de weg zitten bij de eigen groei en kan een stukje bewustwording en hulp wonderen doen!)

Torenklas in Coronatijd

april 2020

Toen het Corona-stof wat was neergedaald en de leerlingen van onze scholen min of meer structureel thuisonderwijs kregen, vonden we het als torenklasleerkrachten goed om ook samen het ‘thuis’lesaanbod voor de torenklasleerlingen aan te bieden. Hoewel het uitdagende werk geen prioriteit lijkt in deze roerige tijden, vermoedden we dat sommige leerlingen zich al snel zouden gaan vervelen en wel behoefte zouden krijgen aan wat anders. Het verplichte lesaanbod is in ons systeem de verantwoordelijkheid van de eigen leerkracht, maar we merken al snel dat ook veel leerkrachten van deze leerlingen ook thuis wat extra’s gaan vragen. Als plusleerkracht ook op zoek naar jouw rol in Coronatijd? Een paar tips:

1. Verzamel op een platform uitdagende websites, filmpjes en opdrachten.

2. Zoek contact met de leerkrachten en de leerlingen en deel de link naar het platform.

3. Bied op het gewoonlijke plusklasmoment de mogelijkheid om te communiceren met de leerlingen. Ik doe dit zelf via Microsoft Teams en Whereby.

4. Geef leerkrachten suggesties voor thuisopdrachten. Zorg dat alles wat de leerlingen nodig hebben op het platform te vinden is. Stimuleer het reguliere compacten en verrijken.

5. Ideeën voor op het platform: online schaken, games maken, doordenker van de week, programmeren, puzzels maken, educatieve spelletjes, bordspellen maken, enzovoort.

Hopelijk kunnen we de kinderen weer snel ontvangen om ze maatwerk te bieden. Want dat is toch wel erg lastig achter een scherm.

En zie daar: De geboorte van de Thuisleraar (Magister Domesticus)

maart 2020

Ons leven staat op z’n kop. Dat is nu wel duidelijk. Behalve de echt grote problemen, openbaren zich nu ook de Kleine Ergernissen, zoals het schaarse wc-papier en het thuiszitten met hyperactieve kleuters of rondhangende pubers. Iedereen probeert zo goed en kwaad als het kan zijn draai te vinden en er ontstaat zelfs veel positiviteit en saamhorigheid.

Ergens middenin dit slagveld zit de Leerkracht wat verdwaasd om zich heen te kijken. Van de hectiek van een klaslokaal, lunch naar binnenproppen en nooit tijd om iets goed af te maken, zit hij nu thuis. En dan dus echt goed thuis.

En nu?Thuisonderwijs dus. Met z’n allen naar school om werkpakketjes samen te stellen, brainstormen over communicatie met ouders en kinderen, en dan naar huis terwijl we wat onwennig naar elkaar zwaaien. Nou veel succes hè, ja jij ook!

En dan: de geboorte van de Magister Domesticus, de thuisleraar. Nooit was het zo stil om hem heen en zo druk in zijn hoofd. Hoewel, de ‘geluksvogels’ onder hen vinden zichzelf terug in de drukte van het gezin en bedenken verheugd dat ze nu al hun pedagogische en didactische kwaliteiten kwijt kunnen bij hun eigen kroost. Maar dat valt tegen. Het gemiddelde kind in je klas luistert een stuk beter dan je eigen vlees en bloed.

En zo is de Magister Domesticus beperkt in zijn mogelijkheden maar nog steeds behept met een enorm arbeidsethos en de behoefte om zoveel mogelijk te controleren. Deze menssoort is in de evolutie een heel nieuw fenomeen. Hij zet zijn eerste stapjes in een nieuwe wereld en heeft meteen haast. Veel haast.

Want zijn we niet allemaal inmiddels digitaal op stoom? En moeten we dat niet gaan uitbuiten nu? We worden inmiddels overspoeld met mailtjes van bedrijven die AL HUN digitale middelen nu GRATIS aanbieden en we overwegen filmpjes, streams, chatrooms, enz enz enz. De eerste video is gemaakt voor je het weet en alle mailtjes worden gelezen en uitgewisseld.

En zo trappen we met z’n allen weer in dezelfde val. Daarom, deze handleiding voor de Magister Domesticus, zodat de eerste stapjes in deze nieuwe wereld mooie en nuttige stappen zijn:

1. Weet je ’t nog? De stakingen voor minder werkdruk en meer salaris? Wat zou het stom zijn om nu je eigen extra werkdruk te creëren. Niet doen dus.

2. Ga niet halsoverkop allemaal nieuwe accounts afsluiten bij bedrijven die dit tijdelijk gratis aanbieden. Dat is leuk voor nu, maar straks stopt t toch weer. Kies één gedegen online communicatiemiddel waar je zelf gemakkelijk mee uit de voeten kunt. Kies je eigen platform om je lesmateriaal te verzamelen. Dit gaat misschien nog wel een tijdje duren, dus bedenk een aanpak die je goed vol kunt houden.

3. Neem alleen filmpjes op als je er zelf lol in hebt (die kans is wel vrij groot).

4. Laat de controle voor een deel los. Ja, Sammy gaat nu op Snappet helemaal los en Isa slaat allemaal sommen over. Het is nu even niet anders.

5. Stel beperkte tijden in waarop ouders en leerlingen je vragen mogen stellen, anders zit je ’s avonds laat ook nog allerlei gesprekken te voeren.

6. Geniet ook van je vrije tijd thuis. Dat mag! Echt waar!

Welkom op deze wereld, Magister Domesticus. Dat je maar op mag groeien tot een tevreden mens in deze vreemde tijden. Lang leve de evolutie!